حج در قرآن و روایات

نام های خانه خدا
الف ـ کعبه
قـرآن
«خداوند کعبه را خانه حرام و وسیله قیام و ایستایی برای مردم، قرار داد».
حدیـث
۱ ـ شیخ صدوق: در روایت آمده است که کعبه را از آن جهت کعبه نام نهاده اند، که چهارگوش است. علّت چهارگوش بودنش نیز آن است که در مقابل«بیت المعمور» است که آن هم چهارگوش است. بیت المعمور چهارگوش شده، چون در برابر عرش است که چهارگوش است. عرش چهارگوش شده، چون کلماتی که اسلام بر آن ها استواراست، چهار است: سبحان الله، الحمدلله، لا اله الّا الله والله اکبر.
ب ـ بیت العتیق (خانه آزاد)
قـرآن
«سپس آلودگیها را از خودبزدایند، به نذر خویش وفا کنند و برگرد خانه آزاد، طواف کنند».
«برای شما در [ حیوانات ] قربانی، منافعی است، تا سرآمدی معیّن، سپس جایگاه آن ها، به سوی خانه آزاد است».

آنچه یک زائر باید بداند

برای حج گزار شرایط مختلف شرعی،ۀاخلاقی و اجتماعی برشمرده اند و در این مقال نگاهی کوتاه داریم به برخی از وظایف اخلاقی و اجتماعی حج گزار. …
۱ – تقوا
« الحجّ اشهر معلومات فمن فرض فیهنّ الحجّ فلا رفث ولا فسوق ولا جدال فی الحجّ وما تفعلوا من خیر یعلمه الله وتزوّدوا فإنّ خیر الزّاد التقوی واتّقون »
زائر بیت الله الحرام، پیش از سفر، همچون هر مسافر دیگری، توشه می اندوزد. این توشه باید متناسب با طول سفر، چگونگی آن و مقصد باشد. توشه راه مکّه، خوراک و پوشاک است ولی برای زیارت دوست، این کافی نیست. زائر کعبه دوست، به سفر معنوی می رود و در آستانه چنین سفری باید خود را از درون بپالاید. آلودگی دل را بزداید و روحش را تطهیر کند; خود را با فضیلت های اخلاقی زینت دهد و به مقدّسترین مکان ها و مبارک ترین بقعه ها، تقوا را ارمغان ببرد که صاحب خانه، در قرآن، آن را بهترین توشه خوانده است. تقوا سفارش همیشگی قرآن است; امّا یادکرد مکرّر آن در آیات مربوط به حج (آیه های ۱۸۹، ۱۹۶، ۱۹۷، ۲۰۳ از سوره بقره و آیه دوّم سوره مائده)، این نکته را تاکید می کند که زائر باید از آغازین لحظه های تصمیم و نیّت، تا بازگشت به خانه، خود را از شیطان حفظ کند و در آشکار و نهان و دل و زبان، پرهیزکارانه، گام به سوی مقصد نهد.

برخی از نکات سفر

حجاج گرامی لازم است اطلاعاتی مختصر از برنامه های حج تمتع را قبل از ورود به عربستان و تا زمان خروج از این کشور بشرح ذیل مطالعه و رعایت نمائید.
۱) در موسم حج تمتع مقررات و قوانین در کشور عربستان سعودی با زمان حج عمره متفاوت و کاملاً سختگیرانه و کنترل شده می باشد. و این قوانین و مقررات برای تمامی حجاج کشورها یکسان می باشد.
۲)
۳) در هنگام ورود به عربستان با توجه به اینکه گذرنامه (پاسپورت) تحویل مطوفین می گردد کلیه مدارک و بلیط خود را از گذرنامه خارج نمائید.
۴) در بدو ورود به عربستان گذرنامه های تمامی حجاج کشورهای جهان توسط مسئولین عربستان جمع آوری می گردند و تا پایان سفر به هیچ عنوان به مسافران تحویل نمی گردند.
۵) به علت حجم بالای حجاج ورودی به عربستان در موسم حج تمتع و کنترل های موجود ممکن است مسافران چندین ساعت در فرودگاه یا در مسیرها معطل شوند که این معطلی برای کلیه حجاج وجود دارد و باید حجاج آمادگی لازم را داشته باشند.

خلاصه ای از اسرار حج

مرحوم سید عبدالله شبر این عارف نامدار در کتاب «الاخلاق‏» بیان اسرار و راز و رمز حج را با تکیه بر روایات در هفده فصل چنین مطرح می‏نماید: …
حرکت میهمانان و زوار بیت‏الله الحرام از سراسر جهان به عشق دیدار خانه معشوق و کعبه آمال و اجتماع آنان در سرزمین وحی در ماه ذی ‏حجه پاسخ به دعوت شیخ‏الانبیاء «ابراهیم خلیل الرحمان‏» است.
این اجتماع بزرگ چیزی جز جلوه امت واحده نیست که خدا را حاکم بر دل و گل خود و همه جهانیان می‏دانند، اینان در ایام حج ‏با اعمال عرفانی حج فانی در حق می‏گردند تا پس از برگشت از حج مردم جهان را به خدا نزدیک کنند و جهان را خدایی نمایند.
۱ – نیت ‏حج و زیارت خانه خدا
کسی که تصمیم حج و زیارت بیت‏الله الحرام را دارد، باید بداند که حج ‏خانه او کاری والا مرتبه است پس باید خشنودی خداوند و تقرب به او را در نظر بگیرد و از ریاکاری دوری جوید، درغیر این صورت تنها اموالش را نابود کرده و غیر از خستگی و گناه چیزی نصیبش نشده است.

شناخت مکه مکرمه

شبه جزیره عربستان
‏عربستان سعودی دو میلیون و دویست و چهل هزار کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن حدود ۱۳ میلیون نفر است. این کشور در جنوب غربی آسیا واقع شده و از شمال به کشور اردن هاشمی، عراق و کویت و از شرق به‏ خلیج فارس و شیخ نشین‏های جنوبی آن و دریای عمان، و از جنوب به جمهوری یمن و از مغرب به دریای سرخ محدود است. پادشاهی در عربستان موروثی است و شخص پادشاه بر وزیران ریاست دارد. پایتخت عربستان ریاض است و مراکز دینی این کشور دو شهر مکه و مدینه‏اند. ساکنان عربستان مسلمانند اما در فروع، پیرو مذهب احمد بن محمد بن حنبل (م – ۲۴۲) و در اصول اعتقاد، پیرو مکتب ابوالحسن اشعری (م – ۳۳۰) می‏باشند. گروهی از آنان پیروان محمد بن عبدالوهاب‏اند. وی در شهر «عُیَیْنه» از بلاد نجد متولد شد. فقه حنبلی را از پدر خویش آموخت و سرانجام بر اثر خواندن کتاب‏های ابن تیمیه (۶۶۱ – ۷۲۸) و شاگرد او ابن قیم (۶۹۱ – ۷۵۱) روش آنان را پذیرفت. این دو در اصطلاح، معروف به ظاهری هستند؛ یعنی بر ظاهر معنای قرآن و احادیث اعتماد می‏کنند. محمد بن سعود سر سلسله خاندان سعودی، که در دهکده درعیه (نزدیک ریاض فعلی) اقامه داشت، به وی گروید و پس از او نیز پادشاهان دیگر از وی پیروی کردند. محمد بن عبدالوهاب و گرویدگان به وی، ساختن قبر و هر گونه نما روی قبرها را بدعت و کفر می‏دانند و بدین‏ جهت آثار قبرهایی را که در «بقیع»، «اُحُد»، «مکه» و دیگر جاها بود ویران کرده، قبرها را با زمین هموار ساختند. در عربستان سعودی پیروان دیگر مذاهب اسلامی نیز وجود دارند؛ و از جمله در مدینه، مکه و قطیف، اقلیت شیعه زندگی می‏کنند.

دحوالارض چه روزی است ؟

 بیست و پنجم ذیقعده، هم زمان با دحوالارض یعنی گسترش یافتن زمین است. از امیرالمومنین ـ علیه السلام ـ روایت شده است که فرمودند:

«نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست وپنج ذی القعده بود. کسی که در این روز روزه بگیرد و شبش را به عبادت بایستد، عبادت صد سال را که روزش را روزه و شبش را عبادت کرده است خواهد داشت.»

همچنین در برخی از روایات این روز به عنوان روز قیام امام زمان مهدی موعود(عج) معرفی شده و خاتم المحدثین، شیخ عباس قمی (ره) روز دحوالارض را از چهار روز معروفی ذکر کرده که روزه آن ثواب هفتاد سال عبادت را دارد. 

روز دحوالارض از روزهای پر برکت خدا برای بندگان سالک الی الله